У лістападзе 2003 года гідраграфічная служба Паўночнага флота Расіі праводзіла планавы агляд маякоў у Кольскай затоцы. Дванаццатага чысла супрацоўнікі службы знайшлі цалкам разабраны радыяізатопны тэрмаэлектрычны генератар (РИТЭГ), які сілкаваў электрычнасцю навігацыйны знак у губе Аленяй. Трынаццатага лістапада знайшлі цалкам разабраны РИТЭГ, які сілкаваў электрычнасцю навігацыйны знак на востраве Ніжні Гарачынскі. Радыяізатопныя крыніцы цяпла (РИТы) былі знойдзеныя паблізу — адзін у вадзе, другі на беразе выспы.

РИТ — крыніца радыяцыі з магутнасцю выпраменьвання каля 1000 рэнтген у гадзіну (бо ўтрымлівае стронцый-90), таму знаходжанне бліжэй за 500 метраў да яго небяспечна для здароўя і жыцця. Ліквідацыяй наступстваў аварыі займаліся да канца месяца — спярша ачапілі мясцовасць вакол небяспечных знаходак, а праз пару тыдняў перавезлі іх на пляцоўку часовага захавання службы радыяцыйнай, хімічнай і біялагічнай абароны (РХБЗ) Паўночнага флота. Толькі ў 2005 годзе небяспечны груз накіравалі ў спецыялізаваны навукова-даследчы інстытут (ВНИИТФА, Масква) для разборкі і далейшай адпраўкі на сумнавядомае вытворчае аб’яднанне «Маяк» (глядзі «Каляндар атамнай эры» за верасень) для захавання.

Рабаўнікі, якія разабралі РИТЭГі на запчасткі, атрымалі смяротныя дозы радыяцыі. Праўда, выявіць іх так і не атрымалася.

У свой час было выраблена каля 1500 радыяізатопных тэрмаэлектрычных генератара. На пачатак стагоддзя ў Расіі было каля 1000 РИТЭГаў, якія выкарыстоўваліся пераважна як элемент сілкавання маякоў. Ужо на той час усе яны выпрацавалі свой тэрмін дзеяння і павінны быць утылізаваныя. Тэрмін службы РИТЭГаў складае ўсяго 10 год, але бяспечнай актыўнасці радыяізатопныя крыніцы цяпла РИТ-90 дасягаюць толькі праз 900-1000 год. Дакладную колькасць РИТЭГаў ніхто не ведае, бо ў пачатку 1990-х уліковая дакументацыя пагублялася (магчыма, яе і не вялі) і яе даводзіцца аднаўляць.

Прыкладны кошт вывазу аднаго РИТЭГа з месца дыслакацыі і працэдуры ўтылізацыі складае каля 120 тыс. дол., што прыкладна роўна кошту новага РИТЭГа. Таму ўтылізоўваць іх Расія не спяшаецца. Калі суседзі па Арктыцы — Нарвегія і ЗША — даюць грошы, то вывозяць і захоўваюць. А не, то пакідаюць валяцца абы-як і абы-дзе. Так, валяюцца два аварыйна скінутыя з верталётаў РИТЭГі ў акіяне каля ўзбярэжжа Сахаліна. Некаторыя РИТЭГі аказваюцца папросту згубленымі: напрыклад, у верасні 2003 года інспекцыя не знайшла РИТЭГ на пункте «Кувэквын» (Чукотка).

У тых жа, якія ляжаць на месцы, часам руйнуецца блок радыяцыйнай абароны. Так, на мысе Наварын Чукоцкай аўтаномнай акругі ляжаў аварыйны РИТЭГ, узровень гама-выпраменьвання ад якога ў 2004 годзе дасягаў 87 рэнтген у гадзіну. Ясна, што на здароўі людзей, якія праходзяць міма, гэта адбіваецца не лепшым чынам. У 1998 годзе ў сяле Ванкарэм ад лейкеміі памерла двухгадовая дзяўчынка. Каля сяла знаходзіцца закінуты РИТЭГ.

Хтосьці яшчэ верыць пасля такіх гісторый, што атамшчыкі дбаюць пра бяспеку людзей? Ім абы тавар адгрузіць заказчыкам, а далей хай самі разбіраюцца як і за якія шышы гэную радасць утылізаваць.

P.S. На цяперашні момант усе РИТЭГі, якія сілкавалі маякі ў Мурманскай вобласці, вывезеныя на «Маяк». Электраэнэргію маякам даюць сонечныя батарэі. Прыклад, варты пераймання.

У падрыхтоўцы календара выкарыстаны матэрыялы сайта bellona.ru, а таксама кніга Аляксея Яблакава «Миф об экологической чистоте атомной энергетики«.

16 кастрычніка 1959 года здарылася незаўважная падзея, пра якую не напісалі ў прэсе. Наогул, грамадскасць не хутка даведалася пра здарэнне. «Халодная вайна» была ў разгары, а справа адбывалася на заводзе падвойнага (ваеннага і грамадзянскага) прызначэння.
Read more…

52 гады таму здарылася адна з самых страшных ядзерных катастроф. 29 верасня 1957 года на тэрыторыі ваеннага комплекса «Маяк» у Чалябінскай вобласці адбыўся выбух ёмістасці з высокаактыўнымі адкідамі. Афіцыйнае найменне здарэння — Кіштымская аварыя (Кіштым — бліжэйшы да месца выбуху незасакрэчаны горад). Паўднёва-Уральскі радыёактыўны след шырынёй 30-50 кіламетраў працягнуўся на 300 кіламетраў. Апраменьванню былі падвергнутыя 272.000 чалавек у 217 населеных пунктах.
Read more…

25 жніўня 1984 года пасажыры аўтамабільнага парома Olau Britannia былі перапалоханыя сутыкненнем з грузавым суднам Mont Louis. Яшчэ больш яны перапалохаліся, калі даведаліся, які груз везла тое судна. На борце Мон Луі было 30 кантэйнераў з гексафтарыдам урана, кожны вагой у паўтары тоны. Мон Луі патануў, і выратавальныя службы ў кепскае надвор’е пачалі выцягваць небяспечны груз са дна мора. Адбывалася ўсё гэта ў 20 км ад бельгійскага ўзбярэжжа. Невялікая глыбіня палегчыла аперацыю. Затое мясцовае насельніцтва стаяла на вушах. Людзі ўпершыню ў жыцці даведаліся, што непадалёк ад іх дамоў праплываюць ядзерныя грузы. Немалым быў і шок ад таго, што груз ішоў з Францыі (Гаўр) ў СССР (Рыга). У часы халоднай вайны супрацоўніцтва заходніх дзяржаў з СССР у ядзернай галіне не дужа афішавалася, але мела месца.
Read more…

Сегодня, 6 августа и это не просто еще один листок календаря.  Относительно недавно, всего то 64 года тому назад, 6 августа 1945 года в 08:15 по местному времени американский бобрардирощик Enola Gay сбросил первую атомную бомбу под названием «Малыш» на центр города Хиросима. От сброса до момента взрыва прошло 45 секунд. С этого момента «мирный атом», который изучается исключительно в научнх целях, начал свое пугающее шествие по планете.
Read more…

У гэты дзень у 2007 годзе адразу на дзвюх нямецкіх атамных электроўнях здарыліся надзвычайныя сітуацыі. Спачатку на АЭС Брунсбютэль (Brunsbuuttel) здарылася кароткаезамыканне. Аўтаматыка адключыла рэактар, і ў выніку частка Гамбургу засталася на некалькі гадзін без электрычнасці. А пасля на АЭС Крумель (Kruummel) здарыўся пажар на трансфарматары. Ізноў аўтаматыка адключыла рэактар. Пажар доўжыўся каля дзвюх гадзін.
Read more…

На другім рэактары адзінай венгерскай атамнай электроўні Пакш у 2003 годзе здарыўся «сур’ёзны інцыдэнт» (ўзроўню 3 па шкале INES — Міжнароднай шкале ядзерных здарэнняў).  Другі рэактар заглушылі для планавага штогадовага абслугоўвання, з яго выгрузілі 30 паліўных зборак і памясцілі апошнія ў прыладу для ачышчэння паліва. Расійскія зборкі ядзернага паліва патрабуюць перыядычнай ачысткі ад карозіі, дзеля чаго ў 2001 годзе ў Пакшы паставілі адмысловую нямецкую ўстаноўку.
Read more…

12 сакавіка бягучага, 2009 года здарылася значная падзея для ўсіх атамшчыкаў ды іхных сяброў — пачалася самая вялікая ў гісторыі земнаводная перавозка ядравых адкідаў з Нямеччыны ў Расію.

У 1:07 па маскоўскім часе з уранавага камбіната ў Гронаў быў накіраваны цягнік з радыёактыўнымі адкідамі. 25 вагонаў перавозілі 1250 тон уранавых хвастоў. У пятніцу 14 сакавіка ў 18:30 па мясцовым часе судна MV Schouwenbank выйшла з порта Ротэрдам і ўзяла курс на Санкт-Пецярбург.

Жыхары еўрапейскіх сталіц — Капенгагену, Таліна і Хельсінкі — горача віталі судна з рэкордным грузам, якое ішло паблізу іх берагоў. Толькі адсталыя ад жыцця і найноўшых тэхналогій маргіналы з нямецкай правінцыі і расійскіх метраполій наладжвалі нейкія мерапрыемствы ў марных спробах спыніць пераможны поступ мірнага атаму па Зямлі і вадзе. Пікеты праводзіліся ў Гронаў і на вакзалах гарадоў, праз якія ішоў ядравы цягнік. 20-22 сакавіка ў Маскве зялёныя чалавечкі арганізавалі канферэнцыю, на якой прынялі нікчэмную рэзалюцыю са злосным паклёпам на «Росатом».

І гэта ў той час як апошні выбіваецца з усіх сіл, каб падняць эканоміку Расіі з каленаў пасля фінансавага крызісу. 19 сакавіка ў Пецярбургу і 23 сакавіка ў Маскве здарыліся пікеты экалагічных монстрыкаў. Але не пройдуць гнюсныя інсінуацыі. Гексафтарыд урана — гэта вам не якое-небудзь смецце, гэта найкаштоўнейшая сыравіна, проста пакуль ёй не знайшлося прымянення. Расія ўжо назапасіла больш за 700 тыс. тон вышэйпамянёнага матэрыялу і плануе стварыць самы вялікі ў свеце склад гексафтарыду пад адкрытым небам. Для прыняцця наступных ядравых грузаў плануецца пабудаваць новы порт у мястэчку Усть-Луга. І няхай гэтак званыя эколагі брыжжуць слінай у  бяссільнай злобе і надалей — у наступным годзе доблесныя атамшчыкі ўзялі абавязак паставіць новы рэкорд і занесці яго ў кнігу Гінэса!

Паводле матэрыялаў atomtransport.ru, antiatom.ru ды piter.indymedia.org.

У гэты дзень у 2005 годзе на брытанскім заводзе па перапрацоўцы ядравага паліва Сэлафільд (былы Ўіндскэйл) праходзіла рэінвентарызацыя. Выявілася, што 29,6 кілаграмы плутонія… дзесьці згубіліся. Гэтай колькасці дастаткова, каб зрабіць сем ядроных бомбаў. На меркаванне МАГАТЭ, дастаткова 7-10 дзён, каб вырабіць бомбу з такіх матэрыялаў, але пра іх знікненне было паведамлена толькі праз некалькі месяцаў. За год да таго не далічыліся яшчэ 19 кг плутонія.
Read more…